THÔN MÍT
Ngày 23 tháng 12 Năm 2024

Thôn Mít là một thôn nhỏ nằm ở phía Nam của thành Cổ Loa giữa vòng thành Trung và vòng thành Ngoại, có vị trí giáp với các thôn:

- Phía tây: giáp thôn Chợ.

- Phía đông: giáp thôn Mạch Tràng.

- Phía bắc: giáp vòng thành Trung.

- Phía nam: giáp sông Hoàng Giang.  

Thôn Mít vốn có tên là Cự Nê, trước đấy gọi là Đầm Sen. Tên Mít là tên Nôm sử dụng phổ biến được dân gian giải thích theo nghĩa của từ “dốt” (mít đặc). Tương truyền nơi đây xưa vốn là vườn thượng uyển của vua Thục trồng nhiều sen. Ngày xưa khi chia đất theo khoảnh, thôn Mít được gọi là thôn bên kia hồ.

 Ban đầu thôn Mít không thuộc 9 thôn cổ của xã Cổ Loa, đến năm 1704 xóm Mít cùng trại xóm Vang và xóm Bãi được sáp nhập vào Cổ Loa. Xưa kia thôn chia thành hai phe: phe Ngõ Trên và phe Ngõ Dưới.     

  Phạm vi của hai phe chia một cách tượng trưng theo dọc thôn. Nam giới từ mười tám tuổi trở lên đã có thể vào phe sau khi đã tiến hành mua phe. Khi một thành viên trong phe có công việc gì thì người đó phải mời phe đến nhà ăn cỗ (gọi là đi việc phe). Những thành viên của phe phải đi khiêng quan tài cho người trong phe của mình chết nếu một gia đình thành viên trong phe có tang. Hiện tượng này được gói gọn trong câu: “Phe khiêng xóm rước”. Các thành viên có trách nhiệm giúp đỡ nhau cũng như trong việc chuẩn bị lễ vật cho ngày lễ hội. Việc tổ chức ăn uống của phe được chia theo thứ bậc gồm bàn nhất, bàn nhì, bàn ba tuỳ theo lứa tuổi. Để có tiền ngoài tiền bán phe thì phe còn tổ chức bán ruộng (mặc dù phe không có nhiều ruộng lắm). Phe không chỉ được giới hạn trong thôn mà còn có phe xã (gọi là phe lễ) gồm nhiều thành viên của nhiều thôn khác nhau. Đứng đầu phe là trưởng phe do các thành viên trong phe bầu ra. Phe tương đương với tổ chức giáp ở trong làng.  

Ngoài ra cư dân thôn Mít còn được tổ chức dưới hình thức xóm, ngõ. Tổ chức của thôn gồm những người có nhiêu ở xã mới được tham gia. Họ có quyền quyết định các công việc lớn như sửa điếm, đào giếng... Hàng xã sẽ bầu ra ông Thủ phiên hay còn gọi là Trương tuần, mỗi ông có bốn liền em giúp việc. Thóc mà Trương tuần thu gọi là thóc sương dùng chi tiêu cho các công việc chung của thôn.

Tổ chức Ngõ là tập trung những người sống với nhau trong cùng một khu vực. Thôn Mít có ba ngõ là Ngõ Trên, Ngõ Dưới và Ngõ Giữa. Ngõ có ruộng ngõ được xuất phát từ việc gửi hậu (gửi giỗ) của một người không có con hoặc con đi xa. Họ muốn gửi ruộng cho hàng ngõ để hàng năm hàng ngõ tiến hành làm giỗ cho. Một ngõ ở thôn Mít có hai sào ruộng công, hàng năm đến ngày giỗ thì lấy tiền từ ruộng làm xôi cúng ở điếm và cả thôn lên ăn.

Trong thôn có một số dòng họ như: Lê, Nguyễn, Trần. Trong đó họ Lê từ xóm Thượng xuống, họ Nguyễn gốc ở Thanh Hoá. Khởi thuỷ họ Nguyễn là họ Phạm sau đổi thành họ Trần rồi mới đổi đến họ Nguyễn.

 BAN QUẢN LÝ KHU DI TÍCH CỔ LOA