Theo cổ lệ của địa phương được ghi trong cuốn “Ngọc phả cổ lục”, ngày mùng 7 tháng 3 Âm lịch là ngày “vua băng hà” còn gọi là húy nhật đức vua An Dương Vương – Vị vua có công dựng nước vào thế kỷ III TCN đã được các triều đại phong kiến ban sắc phong thần và được nhân dân tôn thờ tại đền Thượng, Khu di tích Cổ Loa, xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.

Tượng đồng đức vua An Dương Vương tại hậu cung đền Thượng (niên đại 1897)

Cổ Loa là mảnh đất ghi dấu nhiều giá trị lịch sử và văn hóa lâu đời của dân tộc. Nơi đây, sau khi thành lập nước Âu Lạc, đức vua An Dương Vương đã chọn làm kinh đô và xây dựng công trình kiến trúc quân sự nổi tiếng được các nhà khảo cổ học đánh giá là “tòa thành cổ nhất, quy mô lớn vào bậc nhất, cấu trúc cũng thuộc loại độc đáo nhất trong lịch sử xây dựng thành lũy của nước ta”. Nước Âu Lạc ra đời đã để lại dấu ấn quan trọng trong tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc thể hiện tầm nhìn của một nhà chính trị chiến lược chuyển kinh đô từ vùng trung du về đồng bằng phát triển kinh tế và xây dựng đất nước. Cổ Loa trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa thể hiện ở ba chức năng: Kinh thành – Quân thành – Thị thành. Với sự đoàn kết quân dân và chiến lược bố trí phòng thủ, tấn công quân sự độc đáo, An Dương Vương đã nhiều lần đánh bại quân Triệu Đà xâm lược.

Hiện nay, tại Khu di tích Cổ Loa còn lưu giữ được nhiều đạo sắc phong của các triều đại Lê, Nguyễn (từ thế kỷ XVII - đầu thế kỷ XX) sắc ban cho xã Cổ Loa thờ phụng đức vua An Dương Vương như: "từ xưa đã tôn thờ một vị là Thục An Dương Vương, được các triều gia phong tôn mỹ tự để tưởng nhớ, vậy cho phép phụng thờ như xưa để tỏ lòng tôn kính". Đồng thời các sắc phong đều tôn thờ An Dương Vương là vị vua có nhiều công lao trong việc dựng nước và giữ nước của dân tộc. Như sắc phong soạn ngày 20 tháng 4 nhuận năm Đức Long thứ 01 (1629) có đoạn: An Dương Vương là "bậc hùng tài trong thiên hạ, cử binh dương nỏ thần làm uy, sáng như sao lâu mưu làm nên sự nghiệp, giúp nước vững âu vàng, giữ vững đất Việt, tỏ rõ anh linh, công lao thật nhiều". Công lao của đức vua An Dương Vương còn được ca ngợi trên câu đối tại đền Thượng.

Đế tĩnh sơn hà, thiên sinh hùng vĩ, Âu Lạc khải phong, Côn Luân triệu địa, uy chấn viêm giao, công thùy thanh sử.

Thành quách do tồn, nhân tâm vô dị, miếu mạo nguy nga, trường lưu thiên địa.

Tạm dịch:

Trị an sông núi, trời sinh hùng vĩ, mở mang Âu Lạc, Côn Luân đất lành, uy dội nước Nam, công ghi sử xanh.

Thành quách vẫn còn, lòng dân không đổi, miếu mạo nguy nga, mãi cùng trời đất.

Để tri ân tiền nhân, giáo dục truyền thống đạo lý uống nước nhớ nguồn, nhân húy đức vua An Dương Vương mùng 7 tháng 3 năm Canh Tý, Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, Ban Quản lý Khu di tích Cổ Loa thành kính thắp hương tưởng niệm đức vua An Dương Vương tại đền Thượng - Khu di tích Cổ Loa, xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.

BAN QUẢN LÝ KHU DI TÍCH CỔ LOA