KỶ NIỆM 1123 NĂM NGÀY SINH ĐỨC VƯƠNG NGÔ QUYỀN (897 - 2020)
Ngày 04 tháng 04 Năm 2020
Ngô Quyền là một trong 14 anh hùng dân tộc tiêu biểu của Việt Nam, là vị “vua đứng đầu các vua”, là “vị Tổ Trung hưng” của đất Việt (Anh hùng dân tộc Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938, NXB. Hội nhà Văn, 2018). Năm 938, ông là người lãnh đạo nhân dân đánh bại quân Nam Hán trong trận chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử, chấm dứt hơn 1.000 năm Bắc thuộc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài và sự tiếp nối rực rỡ của các triều đại Lý, Trần, Lê đến thời đại Hồ Chí Minh.
Đức vương Ngô Quyền sinh ngày 12 tháng 3 năm Đinh Tỵ, tại làng Mông Phụ, xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Cha ông là Ngô Mân, làm Châu mục Đường Lâm thuộc dòng hào trưởng có thế lực. Ngay từ nhỏ, ông đã tỏ ra là người có trí dũng song toàn, được cha dạy bắn cung nỏ, sử dụng giáo gươm, nghệ thuật binh pháp. Ngô Quyền lớn lên trong lúc đất nước mới dành được quyền tự chủ. Ông nối chí cha, tập hợp được lực lượng và trở thành một hào trưởng hùng mạnh trong vùng. Ông được Dương Đình Nghệ tin yêu, mời về làm nha tướng và gả con gái cho. Sau lại được Dương Đinh Nghệ giao cho trấn giữ châu Ái, vùng đất phên dậu của quê hương họ Dương, nay thuộc địa phận tỉnh Thanh Hóa.
Năm 937, Dương Đình Nghệ bị tên thuộc tướng Kiều Công Tiễn giết hại nhằm đoạt ngôi Tiết độ sứ, gây nên sự căm phẫn trong các vị hào trưởng và nhân dân. Nghe tin, Ngô Quyền tập hợp lực lượng để tiêu diệt Kiều Công Tiễn. Hoảng sợ, Kiều Công Tiễn vội vã sai người sang cầu cứu nhà Nam Hán. Vua Lưu Cung sai con là Thái tử Hoằng Tháo thống lĩnh đoàn binh thuyền vượt biển sang xâm lược nước ta.
Đất nước lâm nguy, Ngô Quyền một mặt tiêu diệt Kiều Công Tiễn trừ mối họa bên trong, mặt khác huy động nhân dân cả nước bước vào cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Tại vùng cửa sông Bạch Đằng, Ngô Quyền huy động hàng ngàn binh sĩ và nhân dân địa phương xây dựng trận địa cọc gỗ để đón đánh quân xâm lược. Một ngày cuối đông năm 938, đoàn binh thuyền của Hoằng Tháo đến vùng cửa biển Bạch Đằng, thời điểm nước triều đang lên cao. Ngô Quyền cho thuyền nhẹ ra khiêu chiến, nhử địch đuổi theo vượt qua bãi cọc, lọt vào trận địa mai phục của ta. Khi đoàn thuyền của Hoằng Tháo vượt qua vùng cửa biển, nước triều rút mạnh, quân ta quay lại phản công quyết liệt. Trận địa cọc nhô lên chặn đứng đoàn thuyền giặc, nhiều chiếc bị cọc gỗ đầu bịt sắt đâm thủng, va vào nhau rồi chìm xuống dòng sông. Chủ tướng Hoằng Tháo bị chết tại trận. Toàn bộ đạo quân xâm lược của nhà Nam Hán bị tiêu diệt ngay tại nơi địa đầu sông nước của Tổ quốc. Vua Nam Hán đồn trú ở cửa biển để cứu trợ nhưng không làm gì được, thương khóc con, thu nhặt quân lính còn sót rút về.
Mùa xuân, tháng Giêng năm Kỷ Hợi (939), Ngô Quyền xưng vương, xây dựng một chính quyền độc lập, tự chủ, bỏ chức Tiết độ sứ, tự xưng Vương hiệu, định quốc ở Cổ Loa – kinh đô của nhà nước Âu Lạc thời An Dương Vương làm kinh đô cho triều đại của mình để biểu lộ ý chí kế thừa truyền thống từ thời An Dương Vương.
Ngày 16 tháng Giêng năm Canh Thìn (944), Ngô Quyền qua đời sau 6 năm trị vì đất nước. Để tưởng nhớ công lao to lớn của đức Vua, nhiều nơi trên cả nước đã lập đền thờ như ở Đường Lâm – Sơn Tây – Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên, Thái Bình, Hà Nam, Phú Thọ…
Kết quả khảo cổ học trong những năm qua tại Cổ Loa đã làm sáng tỏ lịch sử trong 6 năm trị vì của Ngô Vương, một số ít đoạn thành cũ của An Dương Vương cũng được nhà Ngô tu sửa, đắp lại.
Trong dân gian còn lưu truyền những câu chuyện gắn với các di tích, di vật, đang hiện hữu trong Khu di tích như: giếng nước Ngô Quyền, câu chuyện về cây đa nghìn tuổi được Ngô Quyền trồng trước cửa am thờ Mỵ Châu, truyền thuyết về cuộc hôn nhân giữa Ngô Quyền và bà phi họ Đỗ người làng Dộc (Dục Tú ngày nay) đã tạc vào bia đá di tích Đền Thượng, hay việc phân chia đất Cổ Loa và Dục Tú thời Ngô Quyền mà dân gian có câu thơ: Chợ Sa của Cổ Loa, cây đa của Dục Tú…
Cây đa Ngô Quyền tại cụm di tích đình Ngự Triều Di Quy và am Mỵ Châu (Ảnh: Nguyễn Văn Kự)Để tri ân tiền nhân, giáo dục truyền thống đạo lý uống nước nhớ nguồn, nhân ngày sinh đức Vương Ngô Quyền ngày 12 tháng 3 năm Canh Tý (tức ngày 4/4/2020), Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, UBND huyện Đông Anh, Ban Quản lý Khu di tích Cổ Loa, UBND xã Cổ Loa thành kính thắp hương tưởng niệm đức Vương Ngô Quyền tại các di tích: đình Ngự Triều Di Quy - Khu di tích Cổ Loa, xã Cổ Loa, huyện Đông Anh và Đền thờ Ngô Quyền, thôn Cam Lâm, xã Đường Lâm, huyện Sơn Tây, Thành phố Hà Nội.
BAN QUẢN LÝ KHU DI TÍCH CỔ LOA
Các bài viết khác
