Chào mừng kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11/2005 – 23/11/2025) , Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, Ban Quản lý Khu di tích Cổ Loa, UBND xã Đông Anh tổ chức triển lãm chủ đề “Âm vang di sản – Sắc màu văn hóa phi vật thể Cổ Loa”.
1. Sắc màu văn hóa phi vật thể Cổ Loa
Cổ Loa không chỉ nổi bật với hệ thống di sản văn hóa vật thể mà còn sở hữu kho tàng di sản văn hóa phi vật thể phong phú, bao gồm: Lễ hội Cổ Loa, các nghi thức tế lễ, truyền thuyết, tập quán xã hội, nghệ thuật trình diễn dân gian, cùng nghệ thuật ẩm thực và các nghề truyền thống. Tất cả đã dệt nên một bức tranh văn hóa sống động, phản chiếu hồn cốt và bản sắc riêng, độc đáo của vùng đất Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến.
Di sản văn hoá phi vật thể tại Cổ Loa chính là “sợi dây nối dài” từ truyền thuyết dựng nước đến hành trình hội nhập hôm nay. Việc bảo tồn và phát huy những giá trị ấy không chỉ giúp cộng đồng địa phương gắn bó sâu sắc với cội nguồn, mà còn góp phần giới thiệu hình ảnh một Cổ Loa giàu truyền thống, năng động và sáng tạo. Trong dòng chảy toàn cầu hóa, Cổ Loa là minh chứng cho sức sống trường tồn của văn hóa Việt: vừa gìn giữ hồn cốt, vừa hòa nhập để tỏa sáng, khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa nhân loại.
2. Tinh hoa nghìn năm
Lễ hội Cổ Loa còn gọi là lễ hội Bát xã Loa thành hay lễ hội Bát xã hộ nhi nhằm tưởng niệm, tri ân và tôn vinh Đức vua An Dương Vương, người đã sáng lập nhà nước Âu Lạc, định đô ở Cổ Loa, xây thành, chống giặc, gìn giữ chủ quyền dân tộc, phát triển nền sản xuất, mở rộng đất nước. Để ghi nhớ công đức của Đức vua, dân làng Cổ Loa và các làng khác trong vùng lấy ngày 6 tháng Giêng làm ngày tổ chức lễ hội. Lễ hội Cổ Loa được ghi danh trong Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia tại Quyết định số 603/QĐ-BVHTTDL ngày 03/02/2021 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Tế Hội đồng
Rước kiệu Bát xã
Cổ Loa trong tâm thức của người dân Việt là những câu chuyện truyền thuyết, được lưu truyền hậu thế. Mỗi câu chuyện huyền bí, nửa hư, nửa thực và dựa trên cốt lõi lịch sử, gắn với các di tích vật chất, phong tục và lễ hội. Đồng thời, nhắc nhở các thế hệ sau bài học sâu sắc về công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước
Truyện giếng Ngọc
Cổ Loa là nơi lưu giữ nhiều loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian đặc sắc. Những nghệ thuật này vừa mang tính giải trí, vừa phản ánh đời sống tinh thần phong phú, góp phần khẳng định bản sắc văn hóa lâu đời của vùng đất Cổ Loa.
Hát ca trù
Cổ Loa còn lưu giữ nhiều phong tục tập quán đặc sắc như: tục khao quân, tục khất keo, tục ăn sêu bà Chúa, tục đãi dâu không đãi rể, tục kiêng nuôi gà trắng… vẫn được duy trì qua nhiều thế hệ, thể hiện lòng tri ân đối với vua Thục và các bậc tiền nhân, đồng thời phản ánh đời sống tinh thần phong phú và tình cảm gắn bó cộng đồng của người dân vùng đất thiêng này.
Tục khao quân tại làng Cầu Cả - Cổ Loa
Ẩm thực dân gian vùng đất Cổ Loa mang đậm hồn quê Bắc Bộ, vừa giản dị, mộc mạc, vừa tinh tế, gắn liền với đời sống thường ngày và các dịp lễ hội, bao gồm: bánh chưng Tày, bún xào cần, chè lam, bánh tẻ, bánh tro, bánh củ gừng... Mỗi món ăn là một mảnh ghép góp phần làm nên bản sắc ẩm thực Cổ Loa - nơi quá khứ hào hùng của kinh đô Âu Lạc hòa quyện cùng nếp sống truyền thống của làng quê Việt Nam.
Trưng bày ẩm thực Cổ Loa
Bên cạnh những nghề truyền thống gắn với sự kiện thời kỳ An Dương Vương và nước Âu Lạc: Làm bún (làng Mạch Tràng), làm bỏng Chủ (làng Cổ Loa), còn có những nghề thủ công điển hình, giống như bao làng quê vùng đồng bằng Bắc Bộ: Nấu rượu, làm bánh đa, đóng gạch ngói, thêu ren, dệt thảm, đan lát… Ngày nay, nhân dân Cổ Loa vẫn gìn giữ khối di sản khổng lồ đã tạo nên bức tranh thôn quê nhiều màu sắc mà vẫn mộc mạc và yên bình.
Nghề làm bỏng Chủ
3. Sống mãi cùng thời gian
Qua dòng chảy thời gian, bằng tình yêu và ý thức gìn giữ của nhân dân, di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa vẫn vang vọng và sống động, tiếp tục được trao truyền cho các thế hệ, để mãi mãi là nguồn lực tinh thần quý giá trong công cuộc hội nhập và phát triển hôm nay. Cộng đồng dân cư Cổ Loa giữ vai trò trung tâm trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Người dân không chỉ tham gia trực tiếp vào các nghi thức lễ hội truyền thống như rước kiệu, tế lễ, trò chơi dân gian, mà còn gìn giữ những tri thức dân gian, phong tục tập quán, làng nghề và ẩm thực truyền thống gắn liền với đời sống thường ngày.
Người dân họp bàn tổ chức lễ hội
Hiện nay, chính quyền và người dân đang nỗ lực trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị của những sản vật truyền thống như mít, trám thông qua việc khôi phục diện tích trồng, áp dụng kỹ thuật canh tác mới để nâng cao năng suất, chất lượng, đồng thời gắn kết với hoạt động du lịch và quảng bá thương hiệu. Không chỉ dừng lại ở việc giữ gìn giống cây đặc sản, Cổ Loa còn hướng tới xây dựng các sản phẩm OCOP, phát triển chuỗi giá trị và đưa mít, trám trở thành món quà quê độc đáo dành cho du khách, góp phần tạo sinh kế bền vững và khẳng định bản sắc văn hóa địa phương.
Tại Khu di tích Cổ Loa, chương trình Giáo dục di sản giúp học sinh hiểu sâu hơn về lịch sử, văn hóa và truyền thống quê hương. Qua những bài học về di tích, lễ hội, truyền thuyết, làng nghề và các hoạt động trải nghiệm, các em được bồi dưỡng tình yêu, niềm tự hào, ý thức giữ gìn bản sắc, từ đó hình thành tinh thần công dân, trân trọng cội nguồn và trách nhiệm với cộng đồng.
Học sinh trải nghiệm chương trình Giáo dục di sản tại Khu di tích Cổ Loa
Trong hành trình hội nhập và phát triển, di sản văn hoá phi vật thể Cổ Loa mang trong mình sức sống bền bỉ, vừa gìn giữ bản sắc dân tộc, vừa mở ra cơ hội giao lưu quốc tế. Những lễ hội truyền thống, nghệ thuật trình diễn dân gian, phong tục tập quán nơi đây không chỉ là ký ức cộng đồng mà còn là “ngôn ngữ văn hoá” để giới thiệu với bạn bè thế giới về cội nguồn và tinh thần Việt.
Triển lãm mở cửa phục vụ du khách tham quan từ ngày 19/11/2025, tại nhà trưng bày Khu di tích Cổ Loa, thôn Chùa, xã Đông Anh, thành phố Hà Nội. Trân trọng kính mời./.
BAN QUẢN LÝ KHU DI TÍCH CỔ LOA
